Chroniczny paraliż pszczół
Chroniczny paraliż jest przewlekłą chorobą dorosłych pszczół, wywoływaną przez wirusa CBPV (dawniej CPV). Źródłem zakażenia są chore pszczoły, u których wirus występuje w ślinie, treści wola i w kale, a także matka, przenosząca wirus na potomstwo.
Wirus chronicznego paraliżu pszczół występuje u pszczół powszechnie w niewielkiej ilości, nie powodując widocznych objawów, a dopiero pod wpływem czynników sprzyjających przebywaniu pszczół w ulu, m.in. długich okresów niepogody lub nadmiernego rozrostu populacji, dochodzi do namnożenia się wirusa i w efekcie pojawienia się objawów klinicznych. Objawy mogą występować w postaci dwóch syndromów:
Syndrom I: charakteryzuje się występowaniem u pszczół nienaturalnego drżenia skrzydeł i ciała, zaburzeń w poruszaniu się oraz porażeń przez co tracą zdolność lotu. Chore osobniki gromadzą się w najcieplejszych miejscach ula, później jako bezużyteczne są wyrzucane na zewnątrz, gdzie pełzają lub wspinają się na źdźbła trawy. U tych pszczół można zaobserwować nieskoordynowane, chwiejne ruchy, drżenie i rozciągnięcie odwłoka oraz rozstawienie skrzydeł na boki. Objawy utrzymują się kilka dni, po czym następuje śmierć wszystkich osobników.
Syndrom II: charakteryzuje się występowaniem prawie bezwłosych, czarnych (jeśli mają ciemną kutykulę) i błyszczących pszczół. Wyglądają na mniejsze i smuklejsze. W początkowej fazie choroby owady są zdolne do lotu, ale po opuszczeniu ula nie są już do niego wpuszczane gdyż nie są rozpoznawane przez strażniczki. Kolejną fazą jest pojawienie się drgawek, porażenia i zaburzeń koordynacji ruchów. Osobniki wykazujące ten zespół objawów giną po kilku dniach.
Możliwe jest zakażenie drogą pokarmową. Wirusy znajdujące się w wolu miodowym chorej pszczoły są szybko rozprowadzane po całej rodzinie przez wzajemne karmienie się pszczół. W pasiece i między pasiekami choroba szerzy się za pośrednictwem błądzących i rabujących pszczół oraz plastrów z pierzgą zanieczyszczoną wirusem.
Przy pojawieniu się objawów chorobowych w rodzinie powinno się wymienić matkę. Walka z infekcją polega głównie na niedopuszczeniu do sytuacji, w której zbieraczki pozostają niezatrudnione w ulu przez długi czas (długi okres niepogody, nadmierny rozrost populacji, brak odpowiedniej bazy pożytkowej, przepszczelony teren).
Inne choroby i czynniki chorobotwórcze o podobnych objawach
- nosemoza i zatrucie pyłkiem – pełzanie przed wylotkiem, rozciągnięty odwłok, wspinanie się na źdźbło trawy;
- zatrucie środkami chemicznymi – martwe pszczoły przed ulem, porażenie, drgawki;
- zatrucie spadzią i rabunki – krążące przy wylotku pszczoły pozbawione owłosienia.